تهران؛ شهر شعر/ پناه بردن به خیال در هجوم فاجعه
تاریخ انتشار: ۲۷ مهر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۹۱۶۶۳۲
عصر ایران؛ مهرداد خدیر- در میان بیلبوردهایی که به ابتکار سازمان زیباسازی شهرداری تهران در پروژه «تهران، شهر شعر» و با همکاری خانه شعر نیما یوشیج در جای‌جای شهر نصب شده و پیش چشم شهروندان و رهگذران و رانندگان است متفاوت‌تر و غیر منتظره‌تر از همه تابلوی شعر فروغ فرخ‌زاد است:
و در شهادتِ یک شمع
راز منوّری است که آن را
آن آخرین و آن کشیده‌ترین شعله، خوب می‌داند
در مواجهه با نام و شعر شاعران معاصر در تابلوهای شهری طبعا نخستین پرسش که به ذهن متبادر می‌شود این بود که بر چه اساسی گزینش شده‌اند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
زیرا برخی اندازه و آوازه‌ای در حد دکتر شفیعی کدکنی دارند و بعضی چندان آشنا نیستند.
بر این اساس طبعا نام اشخاص نمی‌توانسته معیار باشد و به شعر توجه کردند ولی اگر این گونه است چگونه می‌توان جای خالی اشعار احمد شاملو و احتمالا مهدی اخوان ثالث را توجیه کرد؟
به هر رو ابتکار سازمان زیباسازی شهرداری تهران را باید در کلیّت آن ستود خاصه آن که می‌دانیم سلیقه فرهنگی مدیریت فعلی شهرداری و از۱۴۰۰ به این سو چیست و چه سیاست زدگی‌یی بر این سازمان خدماتی - اجتماعی -که باید غیر سیاسی باشد - حاکم شده است.
ابتکار سازمان زیباسازی البته از بخت بد و پیش‌بینی نشده با دو رخداد بسیار تلخ هم‌زمان شده که حس و حال توجه به شعر را از خیلی‌ها گرفته چرا که شعر به عالم خیال تعلق دارد و این روزها غرق واقعیت هایی هستیم که شاید ما را دچار کابوس کنند اما به اسب خیال ما فرصت چمیدن نمی دهند.
جدای اقتصاد فروپاشیده و له شدن زیر بار تورم فزاینده و کاهش قدرت خرید که در چند سال اخیر فزاینده شده دو اتفاق دیگر کام ها را تلخ کرده و از این دو یکی فاجعه غزه است و دیگری قتل فجیع داریوش مهرجویی کارگردان بزرگ سینمای ایران و همسرش و اتفاقا به این بهانه جا داشت این شعر شاملو را بیاورند:
آهای!
از پشت شیشه‌ها به خیابان نظر کنید
خون را به سنگ‌فرش ببینید
این خون صبح‌گاه است گویی به سنگ‌فرش
کاین‌گونه می‌تپد دل خورشید
در قطره‌های آن
البته جدای دیدگاه و شخصیت شاعر که نسبتی با اندیشه کنونی حاکم بر شهرداری نداشت می‌توانند دلیل بیاورند که خون داریوش و وحیده نه بر سنگ‌فرش خیابان که بر قالی خانه ریخته و کارگردان و همسرش را نه صبح‌گاه که شام‌گاهان کشتند.
با این همه در شهری که دغدغه غالب آدمیان یا تامین معاش است یا مسابقه برای به دست آوردن و معدودی از شهروندان شعری متفاوت از کلیشه های کتاب های درسی از بر دارند مواجهه با اشعار شاعران ولو با نگاه صرفا ادبی و هنری انتخاب نشده باشند ابتکاری درخور است. (البته مدت هاست عصر ایران هر روز شعری را پیش چشم مخاطبان قرار می دهد در حالی که ذات رسانه با واقعیت درآمیخته و از خیال باید دور باشد اما همین ارتباط هم از طریق دنیای مجازی است و جدای اینها شعر به زندگی و نگاه انسانی تر کمک می کند و هنر ملی ما و شناسه ما هم هست).
نقل است که نویسنده و روزنامه‌نگار چاه است و باید با تجربه و مشاهده این چاه را پر کند. پس نقل آنچه خود دیده‌ام نوشته را حسی‌تر می‌کند.
در این دو سه روز در مناطق مرکزی شهر که محل زندگی و کار نویسنده است با این اشعار رو به رو شدم. برخی را حین رانندگی دیدم که طبعا نه به سرعت می‌شد به یاد سپرد و نه یادداشت برداشت و نه عکس گرفت و ضبط صدا در گوشی تلفن همراه به یاری آمد.
شاید آشناترین شاعر به خاطر نقل مکرر اشعار او در رادیوی پرشنونده دهه ۶۰ و محبوبیت فرانسلی سهراب سپهری باشد و احتمالا پر تکرارتر در پروژه شهر شعر:
باد می‌رفت به سروقت چنار
من به سروقت خدا می‌رفتم
نگاهم به دنبال نام و تصویر دکتر شفیعی کدکنی هم بود و حین عبور از زیر پلی در بزرگراه مدرس خوش‌بختانه یافتم:
چون صاعقه در کوره بی‌صبری‌ام امروز
از صبح که برخاسته‌ام ابری‌ام امروز
یا شعری از شاعری دیگر:
چه روزها که یک به یک غروب شد نیامدی
چه بغض‌ها که در گلو رسوب شد نیامدی
اگرچه پیداست اشعار کلاسیک با نگاه ایدیولوژیک را ترجیح داده‌اند اما نمی توان گفت به عنصر زیبایی توجه نداشته‌اند.
دو هفته‌ای است که ظرف نبات من خالی است
و چای می‌خورم و حسرت خراسان را
که شعری است از حسن بیاتانی.
برخی البته به شعار پهلو می‌زنند حال آن که از عمر شعرهای شعاری دهه‌ها می‌گذرد:
حتی اگر به قیمت شاهانه زیستن
ننگ است زیر منت بیگانه زیستن
که شعری است از رضا شریفی و الزام شاعرانه هم تعبیر نادرست و نچسبی چون «به قیمت شاهانه زیستن» را توجیه نمی‌کند.
این شعر از سلمان هراتی هم آشنا بود:
پیش از تو آب معنی دریا شدن نداشت
شب مانده بود و جرات فردا شدن نداشت
برخی هم به غایت ساده. مانند این شعر از محمد سهرابی:
طاقت دیدار روی یار ندارم
ساعت وصل است و من قرار ندارم
این نیز دل‌نشین بود (از خسرو احتشامی):
این بارگه کیست که بر آستانه‌اش
جبریل شد کبوتر و خورشید دانه‌اش
در همین حد باید رضایت داد ولی اگر بنا بر آن باشد که مته به خشخاش بگذاریم جدای غیبت شاعری در حد شاملو یا احتمالا اخوان ( قید احتمالا به این خاطر که شاید شعر خنثایی از او جایی نصب شده باشد) دو سه مورد دیگر را می‌توان ذکر کرد:
یکی اشعار سید علی صالحی است که لابد به خاطر زنده بودن شاعر مخاطره نکرده‌اند. حال آن که بی تردید در زمره دو سه نفر اول شاعران زنده حال حاضر است.
دیگری شاپورجورکش که ششم مرداد همین امسال درگذشت و داغ او تازه است.
یا فاطمه راکعی که شاعر انقلاب هم هست و اگر از او شعر می گذاشتند از این نظر جالب بود که چندی پیش روزنامه همین شهرداری تهران برای ستایش همسر رییس جمهور که هویت مستقل سیاسی ندارد به چند خانم مشهور با پوشش کامل اسلامی با انگ غرب‌گرا تاخته بود و یکی فاطمه راکعی بود!
به هر رو و فارغ از حاشیه ها و در مجموع ابتکار نیکویی است چرا که اصطلاحا نیمه پر لیوان را باید دید هر چند اگر هم مردم ما را کمی به شعر نزدیک کند موقت است. زیرادوری از شعر دلایل مهم تر و در صدا و سیما و آموزش های خشک ایدیولوژیک ریشه دارد و کمتراز زبان کار به دستان می شنویم شعری بر زبان آورند.
شاید اگر بر روی همین تابلوها این شعر را بنویسند:
هر که بپرسد: ای فلان حال دلت چگونه شد؟
- خون شد و دم به دم همی از مژه می چکانمش
خیلی‌ها خیال کنند سروده شاعر معاصر است و باور نکنند از سعدی است. بس که سعدی را مثل یک ناصح معرفی کرده‌اند در حالی که غزلیات او کاملا زمینی است و زیبا کما اینکه بسیاری این بیت را یکی از چند شعر برتر تاریخ هزار ساله ادبیات فارسی می‌دانند:
همه عمر برندارم سر از این خمار مستی
که هنوز من نبودم که تو در دلم نشستی
البته می‌دانم پروژه شهرداری احتمالا ناظر به شاعران معاصر است اما گاه شعر سعدی و حافظ و مولانا از خیلی از معاصرها نوتر است.
راستی این را هم باید اضافه کرد که ذکر نام شاعر در کنار شعر او هم کار پسندیده‌ای است در شهری که شعر ضرب المثل شده قیصر امین‌پور ( و ناگهان چقدر زود دیر می‌شود) بی نام شاعر دست‌مایه تبلیغات تجاری است.
همچنین می خواستم به جای «بیلبورد» برابر پارسی آن را به کار ببرم اما انگار واژه گزین هم پیش بینی نمی‌کرده روزی بر این تابلوها شعر بنشیند و از این رو «آگهی‌نما» را پیش‌نهاد کرده اند که در این فقره به کار نمی‌آید.
کانال عصر ایران در تلگرام بیشتر بخوانید: داریوش مهرجویی؛ به ایران برگشته بود چون در غرب احساس امنیت نمی‌کرد شاملوی زبان؛ فراتر از شعر و ادبیات شفیعی کدکنی؛ چراغِ روشن و آیینۀ شفافِ روزگار ما فروغ فرخ‌زاد؛ حضور پررنگ پس از مرگمنبع: عصر ایران
کلیدواژه: تابلوهای شهری بیلبورد شعر شاعران شفیعی کدکنی سهراب سپهری
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.asriran.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «عصر ایران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۹۱۶۶۳۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
پیشرفت ۶۵ درصدی پروژه ۱۸۰ واحدی زیتون گرگان
اسدالله پناه یزدان گفت: طرح نهضت ملی مسکن به عنوان یکی از مهم‌ترین پروژه‌های عمرانی دولت به شمار می‌رود که تا کنون بخش زیادی از مردم به امید خانه دار شدن در این طرح برنامه ریزی و سرمایه گذاری کرده اند.
وی افزود: در شهرستان گرگان طی دو سال، تعهد ساخت ۱۱ هزار و ۶۳۰ واحد در قالب نهضت ملی مسکن احداث خواهد شد که تا کنون ۴۰ هزار و ۸۹ متقاضی در این شهرستان ثبت نام کرده اند.
پناه یزدان ادامه داد: همچنین ۹ هزار و ۴۶۴ واحد زمین در گرگان تامین شده که سه هزار و ۹۱۲ واحد مسکن حمایتی در دست احداث است.
وی افزود: پروژه ۱۸۰ واحدی زیتون گرگان یکی از پروژه‌های فعال سطح شهرستان است که در حال حاضر این پروژه ۶۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
معاون مسکن و ساختمان اداره کل راه و شهرسازی گلستان از پیشرفت رو به رشد پروژه سخن گفت و ادامه داد: خدمات زیربنایی اعم از آب و فاضلاب، برق و گاز به طور کامل در این پروژه مهیا است.
وی در انتها یادآور شد: این پروژه در عرصه‌ای به مساحت ۹ هزار و ۶۰۰ متر مربع و به پیمانکاری بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان در حال ساخت است.
باشگاه خبرنگاران جوان گلستان گرگان
تصاویر پدر ساواکی مهران غفوریان